Het is weer zover, november betekent een nieuwe Onderwijstrends Top 10! Deze komt uiteraard alleen maar tot stand met behulp van het expertpanel. Ik wil de leden bedanken voor hun bijdrage aan dit trendonderzoek. Vorig jaar werd de Top 10 duidelijk beïnvloed door de coronapandemie, hoe is dat dit jaar? We zien in ieder geval weer behoorlijk wat verschuivingen, inclusief drie nieuwe binnenkomers.

Personeel en kansenongelijkheid topprioriteit

De top 4 maakt meteen duidelijk waar de hoogste prioriteiten van het onderwijs liggen: arbeidskrachten en ongelijkheid. Het tekort aan geschikt onderwijspersoneel en de veranderende arbeidsmarkt zijn sterk met elkaar verbonden. De pandemie heeft het tekort aan onderwijsprofessionals pijnlijk duidelijk gemaakt en een oplossing lijkt hier voorlopig nog niet in zicht. Tegelijkertijd biedt een veranderende arbeidsmarkt (thuiswerken, professionele ontwikkeling en purpose) kansen om mensen aan de sector te verbinden. Goed werkgeverschap is de komende jaren cruciaal om personeel te werven en te behouden.

Kansenongelijkheid in het onderwijs en maatschappelijke tweedeling gaan ook hand in hand. Groeiende kloven en polarisatie in de samenleving zorgt ervoor dat we minder in contact komen met andere groepen. Het is zowel de oorzaak als een gevolg van kansenongelijkheid, ook in het onderwijs. Onderwijs biedt de kans om tweedelingen te overbruggen en verschillen tussen de haves en have nots te verkleinen. Tegelijkertijd zien we dat het huidige systeem onvoldoende is ingericht op het bestrijden van ingebakken vooroordelen en soms meer kwaad doet dan goed.

Beide ontwikkelingen staan centraal in het politiek-maatschappelijke debat over onderwijs. Van het verhogen van de salarissen tot het afschaffen van de niveaudifferentiatie op jonge leeftijd, er wordt van minister tot schoolleider over gesproken. De oplossing lijkt echter nog niet in zicht en de vraag is of we het tij tijdig weten te keren.

Nieuwe binnenkomers

Hiervoor lijkt een meer op de lange termijn gerichte visie op onderwijs, inclusief structurele investeringen, onontbeerlijk. Laat dat nu net één van de nieuwe binnenkomers in de Top 10 zijn: het groeiende ongemak over gebrek aan regie. Deze trend raakt aan dat ontbreken van een langetermijnvisie op het onderwijs voor de toekomst, zie het Nationaal Programma Onderwijs als sprekend voorbeeld.Deze visie is nodig om grote opgaven als het lerarentekort, ongelijkheid en een leven lang leren integraal aan te pakken en daadwerkelijk op te lossen.

Een andere nieuwe binnenkomer is de ‘Toenemende zij-instroom’. Deze trend gaat over de toename van zij-instroom van professionals vanuit andere sectoren dan het onderwijs. Zij vormen deels de oplossing voor het tekort aan personeel, maar het lukt nog niet altijd ze langdurig voor het onderwijs te behouden. Het is mooi dat veel mensen de stap naar het onderwijs maken, maar nu is de vraag hoe we ze enthousiast houden.

Digitalisering en technologie minder prominent aanwezig

Daar waar digitalisering vorig jaar nog in de top 3 stond en technologische ontwikkling op positie 5, zien we deze trends dit jaar wat naar beneden zakken. De leerlingen zijn weer terug in de schoolbanken en het afstandsonderwijs van tijdens het hoogtepunt van de coronapandemie lijkt op sommige plekken alweer vergeten. Toch is dit beeld niet helemaal correct. Het is vooral de enorme impact en urgentie die wordt toegekend aan het personeelstekort en de kansenongelijkheid die ervoor zorgt dat digitalisering wat lager uitkomt in de rangschikking.

Een belangrijke dialoog

Veel onderwijsinstellingen zijn momenteel bezig met hun (meer)jaarplannen. Hoewel instellingen steeds beter op de hoogte zijn van wat er om hen heen speelt, blijft het lastig dit om te zetten in concreet beleid. Iedereen weet dat ze iets moeten met geschikt personeel, digitale leeromgevingen, of kansenongelijkheid. Maar wat dan precies, dat is vaak nog niet zo makkelijk om te bepalen. De Onderwijstrends Top 10 is een mooie basis om het gesprek over de toekomst aan te gaan. Welke kansen en bedreigingen roepen deze trends op? Wat betekent dit nu precies voor onze school of onze universiteit? En hoe kunnen we deze kansen grijpen en de bedreigingen het best het hoofd bieden? Bij Jester Strategy sparren we hierover graag met jou! Daarnaast zijn we altijd op zoek naar nieuwe panelleden. Wil je ook meedenken over de belangrijkste trends? Meld je aan via de website.